Eldhúsdagsumræður

EYRARPÚKINN - 45

Í Eyrarvegi 35 lét aldrei hærra í útvarpi en þegar á eldhúsdagsumræðum stóð. Bara stöku sinnum að Elvis og Little Richard kæmust í þær hæðir með Heartbreak Hotel og Lucille eða hvurt voru One Night og Good Golly Miss Molly (það er örugglega ball)!

Lét aldrei eins hátt í Fats gamla Domino með Bláberjahæðina eða Rauð segl við sólarlag.

En Hamraborgin átti desibilametið. Þegar hún kom í sjúklingaþættinum stóð pabbi við tækið og sprakk svo glumdi í holinu. Skipti öllu að Hamraborgin væri í flutningi Einars Kristjánssonar, annars var ekkert púður íðí.

Eldhúsdagsumræðurnar voru teknar alvarlega. Mamma blessunin reyndi að flýja heimilið ef hún átti þess kost og var hálfhugstola undir maraþonkarpinu.

Var ég beggja blands í áhuga mínum þegar viðraði til fótbolta og prakkarastrika en eldmóður pabba og kappið í köllunum varð yfirleitt til þess að ég hlustaði á langlokurnar tímunum sman. Enda fæddur framsóknarmaður og aðdáandi Eysteins Jónssonar.

Það voru uppskerutímar Viðreisnar og þó pabbi væri ekki hrifinn af kommaskinnunum var það hátíð hjá því hvað honum fannst um kratabullurnar og íhaldið sér í lagi.

Varð svartur í augum þegar Bjarni Ben messaði gegnum nefið. Hermdi ég eftir Bjarna. Öðru gegndi um Ólaf Thors enda skemmtilegur og innblásinn og reisn yfir ræðum hans.

Gunnar Thoroddsen siðprúður ræðumaður og átti prik hjá pabba fyrir að hafa stutt tengdaföður sinn Ásgeir Ásgeirsson til forseta gegn Bjarna dómkirkjupresti og flokksvaldinu 1952. Ætlaði pabbi að skíra mig Ásgeir Ásgeirsson ef ég yrði strákur.

Hermann Jónasson rökfastur og var ég minntur á feril hans sem glímukappa og lögreglustjóra þegar hann hélt sínar tölur. Þótti mér hann litlaus þó ég leyndi því.

Mest fútt í Páli gamla Zóf og Birni frá Löngumýri af framsóknarmönnum. Meistarar í að slá úr og í samtímis og opið í báða enda hjá þeim sönnu sveitamönnum. Tóku og báðir í nefið.

Enginn sló Þórarni Þórarinssyni við í malanda nema hæstvirtur Einar Olgeirsson sem unun var á að hlýða. Beið ég þess eins að hann springi í loft upp blessaður. Eins og kviknað væri í!

Ræður Brynjólfs Bjarnasonar í ætt við ræður Hermanns og reyndi ég að hlusta meður því hann átti að vera skarpgreindur.

Gylfi Þ. fór í fínu taugarnar föður míns. Kratarnir höfðu selt sig íhaldinu fyrir bitlinga og var Gylfi tákn spillingar í augum hans og það sem verra var, svarinn fjandmaður bændastéttarinnar, ekki síst sauðfjárbænda. Skildist mér á pabba að Gylfi vildi koma bændum fyrir kattarnef. En Gylfi var mjúkur í máli. Jók það ekki á vinsældir Gylfa Þ. Gíslasonar í eyrum pabba að hann var sífellt á flugi í útlöndum á kostnað alþýðunnar.

Fleiri komu við sögu í útvarpsumræðum en upp verður talið. Emil Jónsson ámóta sviplaus til að mynda og Hermann Jónasson.

Tók þó fyrst af skarið þegar Eysteinn Jónsson byrjaði. Var þá enn hækkað í tækinu og tekið undir í hverju orði. Skildist mér á pabba að aldrei hefði verið uppi annar eins stjórnmálamaður og Eysteinn þessi Jónsson og var undrabarn í pólitík. Kornungur kjörinn á þing og skömmu síðar yngsti ráðherra þjóðarinnar undir forsæti Hermanns Jónassonar.

Eysteinn kunni skilin á réttu og röngu. Göngugarpur að austan og skíðamaður. Ólán íslensku þjóðarinnar að slíkur snillingur skyldi ekki sjá um fjármálin á upplausnartímum þegar fólkið í landinu en fyrst og fremst fólkið í Reykjavík sló met í sóunarbruðli og óheftur innflutningur á drasli og óþverra ógnaði innlendum iðnaði á meðan braskararnir fyrir sunnan börðu fótastokkinn.

Pabbi gat trútt um talað. Vann í þrjátíu ár á Skógerð Iðunnar eftir að hann varð að hætta búskap og ætíð einlægur talsmaður Sambandsins þó hann væri ekki sáttur við allt í rekstri þess. Einnig þar var pottur brotinn.

Vantaði ekki í vinnu Einar Jónsson. Skylduræknin slík að hann rauk upp Eyrarveginn með 39 stiga hita og var sestur á lagerinn hjá Friðþjófi að pústa út tíu mínútur í eitt áður en hann kveikti eld í rössum kellinganna inná Hreinsun.

Get ég trútt um talað því ég var með annan fótinn uppá verksmiðjum.

Svo mikil var ástin á Eysteini Jónssyni að fyrsti jakkinn sem ég eignaðist, grænköflóttur úr mjúku efni loðnu, var skírður Eysteinsjakkinn kosningasumarið sextíuogþrjú. Var ég hróðugur með jakkann og klæddist honum á sunnudögum.

Minnisstæð frásögn Ingólfs bónda þegar frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins á Austurlandi, Jónas Pétursson, keyrði yfir afturlöpp hvolpsins Lubba á bæjarhellunni á Skjaldþingsstöðum.

Eins og hann hefði átt atkvæði hérna helvítið hann Jónas hnussaði í föðurbróður mínum.

Það var rétt áður en ég kom í sveitina.

Viðreisn marði sigur í kosningunum.

Jóhann Árelíuz er rithöfundur og skáld.

• Eldhúsdagsumræður er kafli úr Eyrarpúkanum, gáskafullu skáldverki sem gerist á Eyrinni á Akureyri um miðja síðustu öld. Bókin kom út 2003.