Geðheilbrigðisdagurinn 2025

Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn er haldinn árlega 10. október til þess að vekja vitund um mikilvægi geðheilsu, draga úr fordómum og efla nýsköpun í geðheilbrigðisþjónustu.

Lífsstíll, efnahagur, menntun og góðir innviðir samfélaga ráða mestu um geðheilsu. Þess vegna eru helstu geðheilsuáhrifavaldar: Fjölmiðlafólk, stjórnmálamenn, kennarar og skipuleggjendur borga og bæja og þetta gæti komið einhverjum á óvart.

Gott aðgengi að heilbrigðisþjónustu hefur einnig mikil áhrif. Alþjóða heilbrigðisstofnunin vill í ár leggja mikla áherslu á að auka og auðvelda aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu á hamfara og stríðssvæðum en einnig í vestrænum samfélögum með háþróuð heilbrigðiskerfi.

Á Íslandi þarf að bæta aðgengi og stytta biðtíma fyrir börn með athyglisbrest og einhverfu, ungt fólk með fíkn og aldraða með kvíða og þunglyndi. Einnig þarf að auka fjölbreytileika og aðgengi fyrir þá sem eru í þörf fyrir geðræna endurhæfingu.
Góð geðheilsa er mikilvæg af því að hún snertir nánast alla þætti lífsins. Hér eru nokkur lykilatriði:

1. Lífsgæði og vellíðan – Geðheilsa hefur áhrif á hvernig við sjáum okkur sjálf, samskipti okkar við aðra og hæfni okkar til að njóta lífsins. Hún hjálpar okkur að finna tilgang og ánægju, ekki bara að komast af.

2. Seigla – Þegar geðheilsa er sterk ráðum við betur við áföll, álag og óvissu. Hún gerir okkur kleift að aðlagast og rísa upp aftur eftir erfiða tíma.

3. Líkamleg heilsa – Hugur og líkami eru nátengd. Góð geðheilsa dregur úr hættu á ýmsum líkamlegum sjúkdómum (eins og hjarta- og æðasjúkdómum, sykursýki og langvinnum verkjum) og styður við heilbrigðari lífsstíl.

4. Samskipti – Geðheilsa auðveldar okkur að tengjast öðrum, miðla hugsunum og byggja upp traust. Þetta er grundvöllur fjölskyldulífs, vináttu og samstarfs.

5. Nám og starf – Stöðug geðheilsa styður við einbeitingu, sköpun, ákvarðanatöku og lausn vandamála – sem skiptir miklu máli í skóla, starfi og daglegu lífi.

6. Samfélagið – Þegar einstaklingar búa við góða geðheilsu styrkir það samfélagið í heild, gerir það öruggara og mannúðlegra. Það dregur úr fordómum, mismunun og kostnaði sem tengist vanmeðhöndlun geðraskana.

Í stuttu máli: góð geðheilsa merkir ekki aðeins að vera glaður, heldur að hafa innri styrk til að takast á við lífið, leggja sitt af mörkum í samfélaginu og lifa með tilgangi og tengslum.

Þannig er geðheilbrigði grunnur að góðri líðan, farsælu lífi og uppbyggilegu samfélagi.

Ólafur Þór Ævarsson er geðlæknir