Kjartan, Ólafur langafi og hornið frá 1893
TÓNDÆMI – 31
Tónlist hefur verið í hávegum höfð á Akureyri allt frá síðari hluta 19. aldar og stendur í miklum blóma nú sem endranær. Akureyri.net mun næstu misseri rifja upp eitt og annað úr tónlistarsögu bæjarins í vikulegum pistlum. Þeir birtast alla miðvikudaga._ _ _
Þegar Lúðrasveitin Hekla á Akureyri lagði upp laupana um miðjan fjórða áratug síðustu aldar safnaði Ólafur Tryggvi Ólafsson flestum hljóðfærum lúðrasveitarinnar saman, keypti jafnvel sum sem voru í einkaeign, og varðveitti þau. Hann vildi að tækin yrðu til taks þegar ný lúðrasveit yrði stofnuð í bænum og Ólafur Tryggvi var síðan einn aðal hvatamaðurinn að stofnun Lúðrasveitar Akureyrar árið 1942. Hún hefur starfað samfellt síðan.
Hekla var sett á laggirnar á Akureyri 1907 af Magnúsi Einarssyni – Magnúsi organista, eins og hann var alltaf kallaður – sem fjallað hefur verið um í tvígang á þessum vettvangi. Ólafur Tryggvi var einn þeirra sem blés í Heklu frá byrjun og allt þar til hún hætti störfum. Hann lék síðan með Lúðrasveit Akureyrar fyrstu árin en hætti 1946, 72 ára. Á 75 ára afmæli Ólafs var hann kjörinn fyrsti heiðursfélagi Lúðrasveitar Akureyrar.
Svo skemmtilega vill til að langafadrengur Ólafs Tryggva – sonar-sonar-sonur – Kjartan Ólafsson, hornleikari, leikur nú bæði með Sinfóníuhljómsveit Norðurlands og Lúðrasveit Akureyrar.
Ekki nóg með það heldur er horn, sem Ólafur Tryggvi langafi Kjartans lék á með Heklu, nú í eigu Kjartans. Hljóðfærið má einmitt sjá á sýningunni Tónlistarbærinn Akureyri sem stendur yfir á Minjasafninu á Akureyri.
- Lúðrasveitin Hekla um 1910. Aftari röð frá vinstri: Jónas Þ. Þór, Magnús Lyngdal, Magnús Einarsson stjórnandi, Ólafur Tryggvi Ólafsson og Hallgrímur Kristjánsson. Fremri röð frá vinstri: Jón Þ. Þór, Hjalti Espólín, H. Bebensee og Þorsteinn Thorlacius. Sitjandi: Friðbjörn Aðalsteinsson, vinstra megin, og Þórhallur Gunnlaugsson. Mynd: Minjasafnið á Akureyri/Hallgrímur Einarsson
„Þetta er það sem við myndum kalla alto-horn sem nú til dags eru oftast smíðuð þannig að bjallan snýr upp en þessi útfærsla var líka til á sínum tíma,“ segir Kjartan um hljóðfærið.
Kjartan segir að af gömlum myndum að dæma sé hornið sem um ræðir eitt þeirra hljóðfæra sem Magnús organisti keypti í Kaupmannahöfn árið 1893 – fyrir 132 árum! Að líkindum er það smíðað í Markneukirchen í Þýskalandi þar sem slík hljóðfærasmíði var lengi með miklum blóma.
Keypti sex lúðra
Magnús organisti fór vorið 1893 til Kaupmannahafnar til náms, eins og áður hefur verið greint frá í þessum pistlum, og kom heim um haustið með sex lúðra og hóf að kenna mönnum hornablástur. Árið eftir kom Hornaflokkur Akureyrar sem hann stofnaði fram í fyrsta skipti – Hornleikarafjelagið á Akureyri eins og það var kallað í blaðinu Stefni – en flokkurinn lognaðist út af nokkrum árum síðar.
Magnús endurvakti hornaflokkinn árið 1907 og gaf þá nafnið Hekla, hið sama og hann nefndi kór sem hann stofnaði og stjórnaði á sínum tíma. Starfaði blásarasveitin, Hekla, óslitið undir hans stjórn til ársins 1924, Hjalti Espólín tók þá við stjórninni til 1929, en þá réðist Karl Ottó Runólfsson, tónskáld, til bæjarins og kenndi og stjórnaði til ársins 1934. Lúðrasveitin lognaðist út af á ný við brottför Karls, einkum vegna fjárskorts.
Meðlimir Heklu gömlu kunnu því illa, að ekki skyldi vera starfandi lúðrasveit í bænum og þar kom, árið 1942, að nokkrir meðlimir, með Ólaf Tryggva Ólafsson í broddi fylkingar, hófust handa við að endurreisa starfsemina. Meira um það síðar.
- Fyrri umfjallanir Akureyri.net um Magnús organista og hornaflokk hans:
