Framleiða rafmagn á þakinu í Garði

„Á Íslandi í dag er þetta stærsta sólarselluverkefnið sem hefur verið gangsett,“ segir Aðalsteinn Hallgrímsson, bóndi í Garði í Eyjafjarðarsveit. Þar hafa verið settar upp 66 sólarsellur á eitt þakið, en á björtum sumardegi eru þær að framleiða sem svarar 20-40% af daglegri notkun rafmagns, sem er þónokkur á svona stóru búi. Blaðamaður Akureyri.net heimsótti bóndann og sólarorkubeislarann Aðalstein. 

Á Garði er rekið stórt kúabú með mjólkur- og nautakjötsframleiðslu. Aðalsteinn rekur búið í hlutafélagi með bróður sínum og syni sínum, ásamt fjölskyldum, en þau eru sex sem starfa við búið auk eins vélamanns. „Við erum líka að sinna verktöku hjá öðrum bændum í heyskap og jarðvinnslu, erum með góðan tækjabúnað í það,“ segir Aðalsteinn. „Hér eru 150 mjólkurkýr og við slátrum sirka 70 nautum á ári í kjötframleiðslu. Svo höfum við verið með kornrækt í nokkur ár.“ 

Sólarsellurnar partur af tilraunaverkefni

„Linda Fanney Valgeirsdóttir, framkvæmdastýra Alor hafði samband við mig og bauð okkur að taka þátt í verkefni sem þau voru að leggja af stað með,“ segir Aðalsteinn, en Alor er fyrirtæki sem er alhliða þjónustuaðili þegar kemur að sólarorkulausnum. „Þau eru að rannsaka það á einu ári, hvernig sólarsellurnar eru að virka fyrir bændur í mismunandi búrekstri, en auk okkar var fjórum öðrum boðið að taka þátt. Ég er með þann veikleika að ég segi alltaf já, og þess vegna er þetta nú komið á þakið hjá okkur!“ 

Það þarf ekki að vera sólskin til þess að þær framleiði rafmagn, það er nóg að það sé birta

Tilraunaverkefni Alor hljóðar upp á að hafa 18 sólarsellur á þakinu 10 kWst rafhlöðu, en Aðalsteinn og meðeigendur hans á Garði ákváðu að bæta í, þar sem búið er stórt. „Við bættum við 48 sellum og samtals eru því 66 sellur hérna uppsettar. Við kostuðum viðbótina en gátum fengið styrk upp í kostnaðinn, Orkusjóður veitir slíka styrki,“ segir Aðalsteinn.

Belgunum fannst ekki mikið til koma

Á Íslandi erum við ekki komin langt þegar kemur að nýtingu sólarorku eða birtuorku, en fyrirtæki eins og Alor eru í mikilli vinnu við að skoða möguleikana. Aðalsteinn segist hafa fengið heimsókn frá belgískum bændum um daginn, þar sem heimafólkið var heldur stolt af þessari stærsta 'sólarorkuveri' landsins. „Þeir hlógu nú eiginlega bara að okkur,“ segir Aðalsteinn og brosir. „Þetta fannst þeim ekki stórt!“ 

„Þetta snýst um að við getum komist að því, hver ávinningurinn af þessu er fyrir búið,“ segir Aðalsteinn. „Við viljum sjá hvað það tekur í raun langan tíma, þangað til við náum upp í stofnkostnað. Við erum að vonast til þess að það séu um það bil fimm ár. Umhverfið er reyndar alltaf að breytast, bæði er raforkuverð að hækka, og upp á móti hefur kostnaðurinn við að koma sellunum upp snarminnkað. Sellurnar eru orðnar ódýrari og afkastameiri.“ 

Sér notkunina og framleiðsluna í símanum

„Ég er með rosalega fínt app í símanum, sem sýnir mér á einfaldan hátt hvað við erum að framleiða mikið og hver heildarnotkun búsins er á hverjum degi,“ segir Aðalsteinn. „Það gerir það líka að verkum að maður spáir miklu meira í því, hvað við erum að nota af rafmagni og í hvað.“ Appið virðist vera auðvelt í notkun, en Aðalsteinn sýnir hvernig eitt línurit sýnir afköst sólarsellanna og það sést vel hvernig línan rís upp við sólarupprás og rokkar upp og niður yfir daginn. Það þarf ekki að vera sólskin til þess að þær framleiði rafmagn, það er nóg að það sé birta. En því sterkari sem birtan er, því meira rafmagn.

Það sem er mest spennandi, er að sjá hvernig þetta verður í vetur

Um þessar mundir birtir svo snemma, að línan leggur af stað upp á við kl. 4.00 um nóttina. Dagurinn sem Aðalsteinn sýnir mér í appinu er á bjartasta tíma ársins, en það var þó skýjað mestallan daginn. Þá eru sellurnar að framleiða 22% af heildarnotkun í Garði. „Á bestu dögunum erum við að ná upp í 40% af heildarnotkun,“ segir Aðalsteinn. „En það er meðaltal yfir allan daginn og það kemur náttúrulega ekki neitt inn yfir nóttina, þannig að einmitt um hábjartan dag eru sellurnar kannski að framleiða alveg nóg. Ef við ætluðum að fjölga sellum, til þess að ná upp í hærri heildarnotkun, þá þyrftum við að fjárfesta í stærri rafhlöðum til þess að geyma rafmagnið til næturinnar. Það er í raun dýrasti hlutinn, að kaupa rafhlöður.“

„Það sem er mest spennandi, er að sjá hvernig þetta verður í vetur,“ segir Aðalsteinn. „Tilraunaverkefnið er einmitt í gangi í heilt ár til þess að geta borið saman afköst eftir árstíðum á okkar norðlægu slóðum. Við erum að ná 20-40% af heildarnotkun á sumrin, og vonir standa til að við verðum ekki að fara niður fyrir 15% að meðaltali á dag yfir allt árið.“ 

Góð samvinna í undirbúningsferlinu

„Ég vil nefna það, og hæla þeim hjá Rarik og Orkusölunni, hversu vel þau taka í þetta,“ segir Aðalsteinn að lokum. „Þarna eru þau náttúrulega að missa viðskipti, en það hefur verið ríkur vilji í því að aðstoða okkur við að bæta þessari raforkuframleiðslu við búið. Þar eru leyfisveitingar og eyðublöð sem koma við sögu, en Alor sá um þau mál fyrir okkur.“

Það verður áhugavert að heimsækja bændur í Garði þegar tilraunaverkefninu er lokið, en Aðalsteinn segir að það sé líka góð tilfinning, að framleiða sjálfur græna orku á heimavelli.