Alþjóðleg ráðstefna í Hofi um náttúruvættir

Hvaða þýðingu hafa náttúruvættir í tilveru og sögu Íslendinga, áður fyrr, í nútíma og til framtíðar?

Um komandi helgi verður boðið til samtals milli almennings, listafólks, fræðimanna og umhverfisverndarsinna um náttúruvætti, mikilvægi þess að varðveita óáþreifanlegan menningararf og möguleg hlutverk slíkra vætta í samtímanum. Alþjóðlega ráðstefnan The Tales of the Nature Spirits, eða Saga náttúruvættanna, verður í Hofi, laugardaginn 31. maí og sunnudaginn 1. júní verður vinnustofa í Háskólanum á Akureyri. Sigurlína Tryggvadóttir og Auður Aðalsteinsdóttir eru að skipuleggja ráðstefnuna ásamt Bryndísi Fjólu Pétursdóttur hjá Huldustíg. Þær svöruðu spurningum blaðamanns Akureyri.net um ráðstefnuna.

Þverfagleg og listæn nálgun á viðfangsefnið í bland

„Fyrri daginn verða átta erindi sem öll fjalla um óáþreifanlegan menningararf sem tengist náttúruvættum,“ segir Sigurlína, en hún er verkefnastjóri hjá Huldu náttúruhugvísindasetri. „Fyrirlesararnir eru frá mörgum löndum og hafa ólíkan bakgrunn. Þarna tala doktor í bókmenntum, bókmenntanemi, heimspekingur, listafólk og sjáendur sem er áhugaverð blanda enda er ætlunin að fjalla um viðfangsefnið út frá mörgum sjónarhornum. Þetta er alþjóðlegur viðburður þannig að erindin eru flutt á ensku. Seinni daginn verður boðið upp á tveggja tíma vinnustofu sem fer fram bæði á íslensku og ensku. Vinnustofunni er stýrt af Sigríði Guðmarsdóttur prófessor í hagnýtri guðfræði við HÍ. Þar verða tekin fyrir fjölbreytt umræðuefni t.d. varðveisla heimilda og náttúruvernd.“

Fræði, list, ólík skynjun og náttúruvernd

„Erindin eru fjölbreytt en eiga öll sameiginlegt að fjalla um álfa, huldufólk, tröll eða aðrar náttúruvættir,“ segir Sigurlína ennfremur. „Sum erindin eru fræðileg á meðan önnur fjalla um listræna tengingu, enn önnur um skynjun og náttúruvernd. Fræðilegu erindin eru á vegum Huldu náttúruhugvísindaseturs og Rannsóknaseturs Háskóla Íslands í Þingeyjarsveit.“

Auður Aðalsteinsdóttir er forstöðumaður Rannsóknaseturs HÍ í Þingeyjarsveit. Hún er ein af þremur sem halda fræðileg erindi á ráðstefnunni. „Ég ætla að fjalla um tröll og aðrar þjóðsagnaverur sem halda áfram að birtast í samtímabókmenntum og varpa ljósi á samband manna við umhverfi og náttúru,“ segir Auður. „Ole Sandberg heimspekingur veltir því fyrir sér hvort sögur af huldufólki auki virðingu okkar fyrir náttúrunni. Þá mun Jindřich Pastorek rýna í vísindaskáldskaparútgáfu af Bjólfskviðu á þeim forsendum að virða beri mismunandi sjónarhorn og þar á meðal arfleifð þjóðsagna.“

Sigurlína segir að hin erindin fimm bjóði upp á aðra nálgun. „Við mælum með að fara inn á heimasíðu Huldustígs, Huldu náttúruhugvísindaseturs eða skoða viðburðinn á vefsíðu menningarhússins Hofs og lesa um þau erindi,“ segir hún. „Einnig verða alls lags viðburðir í boði fyrir ráðstefnugesti dagana í kringum ráðstefnuna sem þátttakendum býðst að taka þátt í, t.d. gönguferð, listviðburður og leiðsögn í Lystigarðinum.“

Samspil manns og náttúru

Flest þekkjum við einhverjar sögur af álfum eða huldufólki. Oftar en ekki eflaust sóttar til fortíðar. Hvaða erindi eiga þessar sögur við okkur í dag? „Umfjöllun um náttúruvættir á fullt erindi í umræðuna og er mikilvæg fyrir margra hluta sakir,“ segir Sigurlína. „Fyrir það fyrsta er þetta merkilegur menningararfur sem okkur ber skylda til að halda á lofti og kynna fyrir unga fólkinu okkar, nýjum kynslóðum og nýbyggjum í þjóðfélaginu. Náttúruvættir hafa í gegnum tíðina birst í bókmenntum og listsköpun og gefa innsýn í aðstæður og hugarheim fyrri kynslóða.“

Við viljum hvetja til umræðna um náttúruvættir út frá sem flestum sjónarhornum og sjá hvert það leiðir okkur

En það er ekki bara menningararfurinn sem skiptir máli. Auður bendir á að náttúruvættir gegni áfram lykilhlutverki sem mikilvægt er að kanna nánar, ekki síst með tilliti til þess umhverfisvanda sem við blasir: loftslagsbreytinga, hnignunar líffræðilegs fjölbreytileika, plastmengunar og fleira. „Náttúruvættir beina athygli að því að náttúran í kringum okkur er lifandi afl og að virðing og tillitssemi í hennar garð mun hagnast okkur eins og öllum öðrum verum sem í henni búa,“ segir hún. 

Tækifæri felast í tengslum við ferðaþjónstu og skapandi greinar

„Við viljum hvetja til umræðna um náttúruvættir út frá sem flestum sjónarhornum og sjá hvert það leiðir okkur,“ segir Sigurlína. „Með því að leiða saman ólíkar raddir og skoðanir vonumst við til að víkka sjóndeildarhringinn og skapa flæði hugmynda sem síðan geti orðið kveikja að nýjum verkefnum og samstarfi. Eitt af því sem væri gaman að velta upp er hvernig við getum haldið þessum menningararfi enn betur á lofti og gert hann sýnilegri, t.d í ferðaþjónustu og skapandi greinum. Þetta er líka eitt af þeim sjónarhornum sem ætti að taka inn í umræður um náttúruvernd.“

„Viðburðurinn er opinn öllum og við viljum hvetja fólk til að mæta og taka þátt,“ segir Sigurlína að lokum. „Fyrirlestrarnir fara fram á ensku en hægt er að nota matar- og kaffihlé til að spjalla saman á íslensku líka. Vinnustofan fer fram bæði á íslensku og ensku.“

Hér má sjá meira um ráðstefnuna og komast í miðasölu. Hér er hlekkur á heimasíðu Huldustígs.